Μητρικό Γάλα – Διατροφική αξία και πλεονεκτήματα

Το πύαρ, το οποίο εκρίνεται αμέσως μετά τον τοκετό, είναι παχύρευστο με λευκοκίτρινο χρώμα (λόγω της β – καροτίνης) και έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος και λακτόζη, ενώ είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και ανοσοσφαιρίνες.

Το μεταβατικό γάλα, που παράγεται μετά την πρώτη εβδομάδα μέχρι και τη δεύτερη μετά τον τοκετό, έχει διαφορετική σύσταση από το πύαρ, με ελλαττωμένη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και ανοσοσφαιρίνες, αυξημένη σε λίπος και λακτόζη καθώς και σε θερμιδική αξία.

Το ώριμο μητρικό γάλα, το οποίο είναι είναι η κατάληξη του μεταβατικού και η σύνθεσή του ολοκληρώνεται πλήρως μέχρι το τέλος το πρώτου μήνα.

Νερό : Το ποσοστό του νερού που βρίσκεται στο μητρικό γάλα είναι 87%, γεγονός που σημαίνει ότι ακόμα και σε τροπική ζέστη, το μωρό που θηλάζει σωστά δεν χρειάζεται επιπλέον υγρά.

Λιπίδια : Το ποσοστό των λιπιδίων που βρίσκονται στο μητρικό γάλα κυμαίνεται σε 3,5 – 4,5 gr/lt. Τα λιπίδια είναι η κυριότερη πηγή ενέργειας και μεταβάλλονται :

Κατά τη διάρκεια του 24ώρου

Στη διάρκεια του γεύματος – στο τέλος του γεύματος έχουμε υψηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος

Από μητέρα σε μητέρα και ανάλογα με τη διατροφή της (π.χ. διατροφή πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, αυξάνει την ποσότητα των πολυακόρεστων   λιπαρών οξέων του γάλακτος). Επίσης έχουμε μεγάλες διαφορές στα λιπαρά οξέα του μητρικού γάλακτος σε σχέση με το γάλα αγελάδος. Στο μητρικό γάλα υπερέχουν τα ακόρεστα λιπαρά οξέα. Αυτή η υπεροχή παίζει σπουδαίο ρόλο στην απορρόφηση του ασβεστίου και του λίπους που φτάνει το 90%. Στο μητρικό γάλα επίσης υπάρχει το ένζυμο λιπάση που συμβάλλει  στη διάσπαση του λίπους και την πλήρη απορρόφησή του.

Χοληστερόλη. Το μητρικό γάλα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη που η συμβολή της είναι γνωστή στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες αποτελούν το 0,9% των συστατικών του μητρικού γάλακτος, με μεγαλύτερη περιεκτικότητα στο πύαρ και το πρόωρο γάλα.

Συναντούμε δύο ομάδες πρωτεϊνών :

Πρωτεΐνες ομάδος καζεΐνης

Πρωτεΐνες ομάδος του ορού του γάλακτος οι οποίες είναι κυρίως η α-λακταλβουμίνη, η λακτοφερίνη, η λυσοζύμη, οι ανοσοσφαιρίνες SIgA, IgM, IgG, με υπεροχή της GIA (= εκκριτική IgA)

Υδατάνθρακες. Στο μητρικό γάλα υπάρχουν υδατάνθρακες μονοσακχαρίτες όπως η λακτόζη, ολιγοσακχαρίτες και άλλοι υδατάνθρακες. Ο κύριος Υδατάνθρακας που περιέχεται στο μητρικό γάλα είναι η λακτόζη, με περιεκτικότητα υψηλή και σταθερή 6 – 8 gr/lt. Σημαντικός είναι ο ρόλος της λακτόζης στην προσφορά ενέργειας (40%), στην απορρόφηση του ασβεστείου και του μαγνησίου από το έντερο, στη αύξηση του γαλακτοβάκιλλου και τη δημιουργία ευεργετικής εντερικής χλωρίδας.

Μέταλλα. Στο μητρικό γάλα υπάρχει ένα αριθμός μεταλλικών στοιχείων και οργανικών ή ανόργανων οξέων, τα οποία βρίσκονται με τη μορφή ιόντων, αλάτων ή είναι συνδεδεμένα με άλλα συστατικά. Τα πιο σημαντικά είναι :

Aσβέστιο

Νάτριο

Κάλιο

Μαγνήσιο

Φώσφορος

Χλώριο

Κιτρικό Άλας

Ένζυμα. Στο μητρικό γάλα υπάρχουν πολλά ένζυμα τα οποία χωρίζονται σε ομάδες σχετικά με τη λειτουργία τους (ομάδα ενζύμων που έχουν σχέση με τις μεταβολές του μαστού, με την πεπτική λειτουργία του νεογέννητου και με την ανάπτυξη του νεογέννητου).

Τα πιο σημαντικά ένζυμα είναι:

Αμυλάση. Το κυρίως ένζυμο για την πέψη των πολυσακχαριδών.

Διαστάση : Ρόλος της είναι η υδρόλυση του αμύλου σε μαλτόζη.

Λιπάση : Έχει σημαντικότατο ενεργό ρόλο στην απορρόφηση του λίπους του μητρικού γάλακτος.

Πρωτεάση : Σημαντικό ρόλο για την πέψη των πρωτεϊνών

Φωσφατάση : Σχετίζεται με την περιεκτικότητα λίπους στο γάλα.

Νευρικός αυξητικός παράγοντας : Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός για την ανάπτυξη και διαφοροποίηση των νεύρων του περιφερικού νευρικού συστήματος.